تجربه ژانرهاي متفاوت

تجربه ژانرهاي متفاوت 

   رنگها باآدم حرف می زنند نوشته سعید ناظمی در بیست و هشتمین روز از مهرماه  با حضور نویسنده و داستان نویسان استان قم نقد و بررسی شد.

    علیرضا شهبازی نخستین منتقد اين نشست درباره آخرين اثر سعيد ناظمي گفت:  مجموعه داستان های  کتاب رنگ ها با آدم ها حرف می زنند را می شود به لحاظ نوع روایت راوی در دو گروه داستانی قرار داد . داستان های باغ ارم ، روز های نه چندان بد، مراسم تدفین، نبش قبر که توسط راوی سوم شخص دانای کل روایت می شود و داستان های تارهای رنگی، رنگ ها با آدم حرف می زنند، سایه ی آبی، فراموشی، فلک الافلاک، هفت سین، وای فای نامه که توسط من راوی نقل می گردد .

   فضای اکثر داستان های این مجموعه فاقد فضای داستان های رئالیستی است. به سمت داستان های سورئال و نمادین سوق داده شده اند و زبان روایت شاعرانه و حس آمیزی است. مضمون روایت ها بیانگر آن است که  اندیشه ای مشترک در پس زمینه این داستان ها در کار است.

    ریتم تند روایت و حجم زیاد نشانه ها و از طرفی چگالی معنا و زمان اندک دریافت از طرف مخاطب موجب می شود تا ذهن خواننده از درک و هضم این نشانه ها و تحلیل معنا عقب بماند. موضوعات اجتماعی نظیر:  تنهایی،  بیماری و مرگ اندیشی موضوع مشترکی است که  بهانه روایت را کوک و سبب می گردد.

   داستان باغ ارم نمونه تمام عیار یک داستان نمادین است و در ساخت آن اساطیر زیادی بکار گرفته شده است. داستان زبان استعاری و شعرگونه دارد. یا می توان همراه با راوی در داستان فلک الافلاک در تاریخ اجتماعی و تاریخ هنر سفر کوتاهی داشت، این سفر در موزه محملی است تا شخصت اصلی داستان خود مشغولی ها، درد ها و رنج وجدان نا آرام خود را فرا فکنی کند . شخصت پردازی در این داستان و در داستان سایه آبی و تارهای رنگی در خور توجه است.

   در  داستان مراسم تدفین زمینه ای برساخت می شود تا محل تلاقی و تقابل تئوری های گوناگون مرگ در یک مقایسه عرضی فراهم شود. داستان کاملا فضایی خیالی دارد. بیش از آنکه هراس  آور باشد سرگرم کننده است.  تعلیق دارد و مخاطب را باخود همراه می کند و در نهایت تئوری برتر مرگ از دل اساطیر کهن اوپانیشادهای هند و بیرون می زند. تئوری ای که باور به چرخه باز پیدایی دارد  و به گونه ا ارجاع می دهد به نظریه بقای انررژی و تبدیل آن.

   مجموعه داستان های رنگ ها با ما حرف می زنند سفرنامه ای است از دیار آشنای رنج و تنهایی و بیماری های آشنا به دیار ناشناخته هراس آور مرگ که در نهایت برای عبور از این هراس، نگاهی آرمانی به مرگ دارد.

    در داستان نبش قبر مسئله جاودانگی طرح می شود و با نگاهی طنز آمیز شهرت طلبی به سخره گرفته می شود. و داستان وای فای نامه، هجونامه ای از انسان معاصر در جغرافیای سنت و مدرنیته است. به نظر می رسد که در این مجموعه مولف بدنبال کسب تجربه های ناب در ژانرهای مختلف داستانی می باشد.

    غسق عبیدی دومین منتقد جلسه در ادامه عنوان كرد: در بیشتر داستانهای این مجموعه از جمله روزهای نه چندان بد، سایه آبی، فراموشی، فلک الافلاک، مراسم تدفین، نبش قبروهفت سین نوعی مرگ اندیشی وجود دارد و اگر از نگاه فرویدی به این نکته توجه کنیم در تمامی آنها "شور مرگ" را می یابیم که در حقیقت همان میل به جاودانگیست و تاناتوس "tanatos" نام دارد، که در نهاد انسان نهفته است وتحت تاثیر خودآگاه و ناخودآگاه ما قرار می گیرد.

    سه داستان اول این مجموعه جزو برترینها هستند و نویسنده نگاههای متفاوتی نسبت به جهان پیرامون خود داشته است؛ در داستان "باغ ارم " از نمادهای اسطوره ای بسیاری استفاده شده و این امر باعث ایجاز مخل  در داستان شده است زیرا داستان مخاطب را وارد فضاهای اسطوره ای نمی کند بلکه فقط در حد نام بردن اسامی اسطوره ای در داستان پیش می رویم. مرکز روایت همان قالیست که موجودات اسطوره ای به صورت تصویری در آن سیر
می کنند و داستان جنبه تخیلی پیدا کرده است. حس شاعرانه در آن بخوبی حس شده است و رنگها و بوها نیز به خوبی قابل حس هستند.

   در داستان" تارهای رنگی"حس شاعرانه و دنیای شاعرانه به خوبی به تصویر کشیده شده اند و حالاتی از قبیل ورود به عالم خلسه، حالات بیماری، دیدار با حافظ و معلق ماندن بین خواب و بیداری سمت و سوئی سوررئالیستی به داستان بخشیده است.

   داستان "رنگ ها با آدم حرف می زنند" جزو بهترینهای مجموعه به حساب می آید. زیرا هم رابطه بین هنر و انسان مورد توجه قرار گرفته و هم رابطه بین انسان وادبیات و برای مخاطب این سوال را بر می انگیزاند که آیا این ارتباط تقلیدی و نوعی محاکاة است یا امری الهامی و شهودی؟! در این داستان بنوعی نگاه" آنیمیسمی" وجود دارد  که یکی شدن انسان با هستی و کائنات  را به نمایش می گذارد. برگها حس دارند، رنگها با آدم حرف می زنند، اشیاء جان دارند که همگی آنها به گونه ای ذی شعور تلقی شده اند و این نوع نگاه در فرهنگ اساطیری ایران بنظم در کائنات سوق داده می شود و باعث ایجاد هماهنگی در عالم هستی و کائنات می شود.

    در داستان فلک الافلاک با نگاههای "امپرسیونیستی" و "اکسپرسیونیستی" رنگ و بویی دیگر به داستان بخشیده است و ما را وارد برهه ای از تاریخ گذشتگان می کند که به نوعی ظلم و ستم شاهان گذشته را با نگاههای اگزيستانسیالیستی به نوع تفکر بشر در برهه تاریخ نشان داده است.

   مرتضی شاهترابی  سومین منتقد اين نشست در بررسی مجموعه داستان «رنگ ها با آدم‎ها حرف می‎زنند» تنوع موضوعی و به روز بودن آنها را یکی از ویژگی‎های مثبت دانست و افزود: ایده‎های این مجموعه ایده‎هایی برخاسته از زندگی اجتماعی و مسائل و نیازهای خوانندگان است و تم و ایده‎ی مضمونی نهفته در پس هرکدام درخور توجه است.

   وي کوشش نویسنده در ارائه‎ی نگاه متفاوتی از مرگ و جهان پس از مرگ در داستان «مراسم تدفین» و خوشایند و شادی‎آفرین جلوه دادن مرگ را نمونه‎ای از جهان‎بینی نویسنده و نگاه متفاوتش به موضوعات انتخابی داستان‎هایش دانست.

    از نگاه این منتقد زبان داستان‎های مجموعه‎ی حاضر در برخی موارد گرایش به شاعرانگی دارند و بزنگاه و محل درنگ داستان‎ها ساختار و تکنیک در آنهاست.

رنگها با آدم حرف مي زنند دومين مجموعه داستاني سعيد ناظمي است كه در امسال به همت نشر داستان در موسسه فرهنگي اقاليم احساس شهر قم نقد و بررسي شد. مجموعه داستاني خط چهارم اولين مجموعه داستاني اين نويسنده است كه در سال 1392 منتشر شده است./